Terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczną metodą leczenia wielu zaburzeń psychicznych, charakteryzującą się skoncentrowaniem na teraźniejszości, strukturą i krótkim czasem trwania. Polega na zmianie negatywnych schematów myślenia i zachowań, które przyczyniają się do problemów emocjonalnych i psychologicznych.   Jej unikalne cechy, takie jak aktywna rola pacjenta, konkretne techniki i naukowe podstawy, odróżniają ją od innych metod terapeutycznych, co czyni ją popularnym wyborem w praktyce klinicznej.


Terapia poznawczo-behawioralna stosowana jest w przypadku leczenia:

• Depresji
• Zaburzeń lękowych
• Zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
• Zaburzeń odżywiania
• Zaburzeń osobowości (np. borderline)
• Schizofrenii
• Zaburzeń stresu pourazowego (PTSD)

Przebieg terapii poznawczo-behawioralnej
Terapeuta podczas pierwszej sesji zbiera szczegółowe informacje na temat historii problemu, aktualnych objawów, historii leczenia, sytuacji życiowej oraz innych istotnych czynników.
Następnie pacjent i terapeuta wspólnie ustalają cele terapii, które są konkretne, mierzalne, osiągalne, realistyczne i terminowe.
Pacjent jest edukowany na temat swojego zaburzenia oraz mechanizmów, które je podtrzymują. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe do skutecznej terapii.
Pacjenci często prowadzą dzienniki myśli, w których zapisują sytuacje, swoje myśli, uczucia i zachowania, aby zidentyfikować wzorce myślowe i emocjonalne.

Techniki poznawcze
Terapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować zniekształcone myśli (np. myślenie w kategoriach czarno-białych, katastrofizowanie) i zastąpić je bardziej realistycznymi i adaptacyjnymi myślami.
Pacjent jest zachęcany do sprawdzenia swoich przekonań w rzeczywistości, np. przez eksperymenty behawioralne.

Techniki behawioralne
Pacjent jest stopniowo wystawiany na sytuacje wywołujące lęk w kontrolowanych warunkach, aby zmniejszyć unikanie i lęk. Zachęca się pacjentów do angażowania się w przyjemne i satysfakcjonujące aktywności, co jest szczególnie użyteczne w leczeniu depresji.

Różnice między CBT a innymi metodami terapeutycznymi

1. Skoncentrowanie na teraźniejszości

CBT koncentruje się głównie na aktualnych problemach i trudnościach, zamiast na przeszłych doświadczeniach. Inne terapie, jak psychoanaliza, skupiają się bardziej na analizie przeszłości i podświadomych procesów.

2. Struktura i krótki czas trwania

CBT jest zazwyczaj bardziej strukturalna i krótkoterminowa (średnio 12-20 sesji), w przeciwieństwie do niektórych form terapii, które mogą trwać kilka lat, np. psychoterapia psychoanalityczna.

3. Aktywna rola pacjenta

Pacjenci w CBT są aktywnie zaangażowani w proces terapeutyczny, wykonując zadania domowe i ćwiczenia między sesjami. Inne terapie mogą kłaść większy nacisk na wgląd i refleksję bez takich zadań.

4. Oparte na dowodach

CBT jest jedną z najbardziej zbadanych metod terapeutycznych, z dużą ilością badań potwierdzających jej skuteczność w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Niektóre inne podejścia mają mniej solidne podstawy naukowe.

5. Konkretne techniki i narzędzia

CBT wykorzystuje konkretne techniki, takie jak restrukturyzacja poznawcza, ekspozycja, dzienniki myśli i eksperymenty behawioralne. Inne terapie mogą korzystać z bardziej ogólnych technik, takich jak swobodna asocjacja czy analiza snów w psychoanalizie.

6. Elastyczność i adaptacyjność

CBT można dostosować do różnych zaburzeń i potrzeb pacjentów, co sprawia, że jest bardzo wszechstronna. Istnieją specyficzne protokoły CBT dla różnych zaburzeń, takich jak PTSD, OCD czy depresja.

Zaburzenia i choroby leczone metodą CBT:
Depresja Zmiana negatywnych myśli
Pacjenci uczą się identyfikować i zmieniać negatywne myśli o sobie, świecie i przyszłości. Na przykład, zamiast myśleć "Jestem bezwartościowy", uczą się myśleć "Mam swoje mocne strony i pracuję nad swoimi słabościami".
Aktywacja behawioralna
 Zachęca się pacjentów do angażowania się w przyjemne i satysfakcjonujące aktywności, aby przeciwdziałać apatii i anhedonii.
Zaburzenia lękowe (np. fobia społeczna, lęk paniczny)
Pacjent stopniowo wystawia się na sytuacje, które wywołują lęk, aby zredukować jego intensywność. Na przykład, osoba z fobią społeczną może zacz