Osteoporoza to choroba przewlekła, która charakteryzuje się postępującym osłabieniem struktury kości, co prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań. W wyniku tego procesu, kości stają się bardziej kruche i łamliwe, co sprawia, że nawet niewielki uraz lub upadek może skutkować złamaniem. Osteoporoza często rozwija się bezobjawowo przez wiele lat, dlatego nazywana jest "cichym złodziejem kości".
Jak dochodzi do osłabienia kości w osteoporozie?
W zdrowym organizmie kości stale się odnawiają dzięki procesowi zwanym remodelingiem, w którym komórki kościotwórcze (osteoblasty) tworzą nową tkankę kostną, a komórki kościogubne (osteoklasty) rozkładają starą tkankę. U osób młodych, produkcja nowej tkanki przeważa nad jej rozkładem, co pozwala na utrzymanie mocnych kości. Jednak z wiekiem proces ten ulega zaburzeniu – rozkład tkanki kostnej zaczyna dominować, co prowadzi do stopniowego zmniejszenia masy kostnej i jej osłabienia. W przypadku osteoporozy, proces utraty masy kostnej jest przyspieszony, a kości tracą swoją gęstość i wytrzymałość.

Główne czynniki ryzyka osteoporozy

1. Wiek -  Po 50. roku życia ryzyko rozwoju osteoporozy znacząco wzrasta, ponieważ procesy rozkładu tkanki kostnej zaczynają przeważać nad procesami jej odbudowy.
2. Płeć - Kobiety są bardziej narażone na osteoporozę niż mężczyźni, zwłaszcza po menopauzie, gdyż spada poziom estrogenów, które odgrywają kluczową rolę w ochronie kości. Mężczyźni również mogą zachorować na osteoporozę, ale zazwyczaj w starszym wieku.
3. Predyspozycje genetyczne - Osteoporoza często występuje rodzinnie, co oznacza, że osoby, których krewni mieli tę chorobę lub doświadczyli złamań w podeszłym wieku, są bardziej narażone na jej rozwój.
4. Dieta - uboga w wapń i witaminę D. Niewystarczające spożycie wapnia i witaminy D prowadzi do osłabienia kości.
5. Brak aktywności fizycznej - Osoby prowadzące siedzący tryb życia, bez regularnego wysiłku fizycznego, mają wyższe ryzyko rozwoju osteoporozy. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie i kości, takie jak spacery, bieganie czy ćwiczenia siłowe, są szczególnie korzystne.
6. Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu - Obie te używki przyczyniają się do utraty masy kostnej i zwiększają ryzyko osteoporozy.

Objawy osteoporozy i sygnały alarmowe
Osteoporoza rozwija się stopniowo i często przez długi czas nie daje wyraźnych objawów. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z problemu, dopóki nie dojdzie do złamania. Jednak istnieje kilka sygnałów alarmowych, na które warto zwrócić uwagę:

1. Złamania przy niewielkich urazach - Złamania nadgarstka, biodra lub kręgów kręgosłupa przy niewielkim upadku lub obciążeniu mogą świadczyć o osłabieniu kości.
2. Bóle pleców -  Przewlekły ból pleców, zwłaszcza w dolnym odcinku kręgosłupa, może być wynikiem złamania kompresyjnego kręgów, co jest częstym powikłaniem osteoporozy.
3. Zmniejszenie wzrostu - Jeśli zauważasz, że tracisz wzrost lub pojawia się zaokrąglenie górnej części pleców (tzw. garb wdowi), może to być oznaką złamań kompresyjnych kręgosłupa.

Jeśli zauważasz u siebie lub bliskiej osoby objawy, które mogą świadczyć o osteoporozie, nie zwlekaj z wizytą u lekarza rodzinnego. Lekarz może ocenić ryzyko wystąpienia osteoporozy, zlecić badanie densytometryczne (oceniające gęstość kości) oraz zaplanować odpowiednie działania profilaktyczne lub leczenie. Wczesna diagnoza pozwala wdrożyć odpowiednie leczenie i zapobiec dalszej utracie masy kostnej, co znacząco zmniejsza ryzyko bolesnych złamań.
Lekarz rodzinny pomoże też w skierowaniu do specjalistów, takich jak reumatolog czy endokrynolog, którzy zajmują się bardziej zaawansowaną diagnostyką i leczeniem osteoporozy. Szybka reakcja i współpraca z lekarzem mogą znacząco poprawić jakość życia i zapobiec groźnym powikłaniom tej choroby.