Antybiotyki to jedno z największych osiągnięć medycyny, które uratowało miliony ludzkich istnień. Ich odpowiednie stosowanie może skutecznie zwalczyć poważne infekcje bakteryjne i zapobiec groźnym powikłaniom. Jednak, aby działały skutecznie, muszą być stosowane z rozwagą i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. Często jednak pacjenci, nie rozumiejąc dokładnie mechanizmu ich działania, oczekują antybiotyków przy każdej infekcji, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak antybiotykooporność.
Za jakie działania odpowiada antybiotyk?

• Zabijanie bakterii (np. penicyliny),
• Hamowanie wzrostu bakterii i ich rozmnażania (np. tetracykliny).

Działają one wyłącznie na bakterie, co oznacza, że nie przynoszą żadnego efektu w przypadku zakażeń wywołanych przez wirusy. Przykładowo, przeziębienie, grypa, większość zapaleń gardła czy zapaleń oskrzeli to choroby wirusowe, w których antybiotyki są nieskuteczne.
W jakich sytuacjach antybiotyki są potrzebne?
- Podczas zapaleń bakteryjnych takich jak:

• Zapalenie płuc,
• Angina paciorkowcowa,
• Zakażenia dróg moczowych,
• Bakteryjne zapalenie ucha środkowego.
• Infekcja o ciężkim przebiegu lub ryzyko powikłań, np. ropni, sepsy.

- Zapobiegania infekcjom bakteryjnym, np. przed niektórymi zabiegami chirurgicznymi.

Dlaczego antybiotyki nie działają na wirusy?
Wirusy to drobnoustroje różniące się od bakterii swoją budową i sposobem działania. Zamiast się namnażać samodzielnie, jak bakterie, wirusy infekują komórki ludzkiego organizmu, wykorzystując je do rozmnażania. Antybiotyki, które atakują specyficzne struktury bakterii, nie są w stanie wpłynąć na wirusy.
Przykład: przy grypie (chorobie wirusowej) stosowanie antybiotyków nie przyniesie ulgi, a może zaszkodzić, osłabiając naturalną mikroflorę organizmu.
Dlaczego lepiej unikać nadużywania antybiotyków?
Nieuzasadnione stosowanie antybiotyków może prowadzić do:

• Rozwoju antybiotykooporności – bakterie stają się oporne na działanie leków, co utrudnia leczenie w przyszłości,
• Osłabienia mikroflory jelitowej, co może skutkować biegunką, osłabieniem odporności i ryzykiem zakażeń grzybiczych,
• Niepotrzebnych skutków ubocznych, takich jak reakcje alergiczne czy uszkodzenie narządów.

Jak odpowiedzialnie stosować antybiotyki?

• Przyjmować je wyłącznie z zalecenia lekarza.
• Stosować się ściśle do zaleceń dotyczących dawki i czasu trwania kuracji.
• Nie przerywać leczenia na własną rękę, nawet gdy objawy ustąpią.
• Nigdy nie używać antybiotyków „z zapasu” ani nie dzielić się nimi z innymi.